1.   dalven ww. 'schooien, bedelen; persoonlijk voordeel afdwingen (door ambtenaren)'
categorie:
leenwoord
Nnl. (barg). in sjofele dalfenaar 'arme drommel' [1844; Endt], talven 'bedelen' [ca. 1860; Boeventaal], dalven 'bedelen' [1890; Boeventaal], dalven, dalleven, dalfen 'bedelen, schooien, zwerven' [1906; Boeventaal]; ook bijv. de gedeeltelijk al eerder geattesteerde znn. sjofele dalfenaars 'arme drommels' [1844; Boeventaal], talvenaar 'bedelaar' [ca. 1860; Boeventaal], dalver, dalfer 'zwerver, landlooper, bedelaar' [1906; Boeventaal].
Ontleend aan West-Jiddisch dalfen 'bedelen' of met verkorting uit West-Jiddisch *dalfenen 'bedelen', dat gereconstrueerd kan worden op basis van Duits (Rotwelsch) dalfenen, talfnen 'bedelen' [resp. 1822 en 18e eeuw; Wolf 1985] en nnl. (Bargoens) sjofele dalfenaars 'arme drommels', talvenaar 'bedelaar'. De betekenisuitbreiding in dalven, dalleven, dalfen 'zwerven' en dalver, dalfer 'zwerver, landloper' komt wrsch. van de betekenis 'als bedelaar rondlopen, rondtrekken'. De t- van sommige varianten is onverklaard. West-Jiddisch dalf(en)en is een afleiding van Jiddisch dalfen 'pauper, arme stakker', dat wel wordt wel gezien als komend van Hebreeuws Dalfōn (eveneens gespeld dlpwn), de Hebreeuws aandoende naam van een van de tien zonen van de Pers Haman (Esther 9:7), misschien met bijgedachte aan Hebreeuws en Jiddisch dal 'arm, arme' (en dalles). Maar onduidelijk is wat de bijbelse Dalfōn met armoede te maken heeft. Nu kan in Hebreeuws Dalfōn, Jiddisch dalfen formeel de Hebreeuwse wortel DLP 'druppelen, druipen, lekken' herkend worden, wat een verband mogelijk maakt met Duits Tropf 'onbeduidend of beklagenswaardig persoon' (suggestie door Meyer Wolf, persoonlijke mededeling). Dit Duitse Tropf (vnhd. Tropfe, mhd. tropfe, tropfel) komt van mhd. tropfe 'druppel', en armer Tropf werd vaak van arme mensen gezegd. Hebreeuws Dalfōn, Jiddisch dalfen, volksetymologisch geïnterpreteerd als Misjna-Hebreeuws *dalfōn 'druppel(tje)' (< delef 'druipwater, regendruppels'), zou dus een Hebreeuws-Jiddisch substituut voor mhd. (en Oudjiddisch) tropfe(l) kunnen zijn.
Fries: dalve 'zwoegen, ploeteren'.


  naar boven