1.   hockey zn. 'balspel'
categorie:
leenwoord
Nnl. hockey is een balspel op het ijs (bedoeld wordt bandy) [1891; weekblad Nederlandsche Sport, 3 januari], hockey 'veldhockey' in de clubnaam Amsterdamsche Hockey & Bandy Club [1892], hockey "Engels balspel dat op 't ijs gespeeld wordt, thans door de jeugd hier te lande ook op den grond" [1897; Woordenschat].
Ontleend aan Engels hockey, oorspr. hawkey [1838; OED], de naam van het balspel (op land) waaruit het huidige hockey is gegroeid. De verdere herkomst van het woord is onbekend. Het Engelse woord is in diverse spellingen vroeger geattesteerd, maar geen ervan hebben betrekking op het spel of zijn daar met zekerheid mee te verbinden. Op grond van een oude, maar volledig geïsoleerde attestatie hockie stickes [1527; OED] en het feit dat in de 19e eeuw hawkey/hockey ook voorkomt voor 'hockeystick', vermoedt men wel dat de naam voor dit instrument de oorspr. betekenis was. Vanwege de kenmerkende eigenschap van het gekromde uiteinde veronderstelt men dan ontlening aan Oudfrans hoquet (o.a.) 'herdersstaf', dat een verkleinwoord is van hoc 'haak', een Frankisch leenwoord dat verwant is met haak. Misschien heeft in het Engels volksetymologische associatie met hook 'haak' meegespeeld.
Al veel ouder is bandy [1693; OED], een vergelijkbaar spel en wellicht zelfs hetzelfde spel als hockey, gezien de synonymie van beide woorden in de 19e eeuw. Pas in de tweede helft van de 19e begon zich een definitief onderscheid af te tekenen tussen verschillende spelvarianten. Bandy werd een ijssport, in het Amerikaans-Engels ging hockey 'ijshockey' betekenen (Brits-Engels ice hockey), Brits-Engels hockey bleef de veldsport aanduiden (Amerikaans-Engels field hockey). Nederland is een van de eerste landen buiten Engeland waar deze sporten werden gespeeld: in de winter van 1892 ontstond de Amsterdamsche Hockeyclub, in datzelfde jaar nog omgedoopt tot Amsterdamsche Hockey & Bandy Club, die in 1898 de Nederlandsche Hockey en Bandy Bond deed oprichten, de latere Koninklijke Nederlandse Hockey Bond. Bandy lijdt sinds de Eerste Wereldoorlog in Nederland een marginaal bestaan en heeft in België helemaal geen geschiedenis, behalve een EK-deelname in 1913. Populair werd in Nederland wel het veldhockey, dat net als in het Brits-Engels in het NN meestal met het simplex hockey wordt aangeduid.


  naar boven