Gezocht op:
trefwoord: "induceren"

1 tot 1 van 1

Index:



indicatief
indien
indigestie
indigo
individu
indoctrinatie
indolent
indoor
indruisen
indruk

induceren

inductie
industrie
ineens
inenten
inert
infantiel
infarct
infectie
infernaal
infiltratie
1.   induceren ww. 'door redenering afleiden; teweegbrengen'
categorie: leenwoord
Vnnl. induceren 'binnenleiden, wijs maken' [1553; van den Werve], 'overreden' [1577; WNT]; nnl. 'gevolg trekken, afleiden' [1847; Kramers], 'teweegbrengen, opwekken' [1887; WNT].
Ontleend aan Latijn indūcere 'binnenleiden', gevormd uit in- 3 'in' en dūcere 'leiden', zie conducteur.
Het Latijnse woord had diverse specifieke afgeleide betekenissen, waaronder 'verleiden', dat in het Franse equivalent induire o.a. leidde tot '(iemand) bewegen tot, overreden', en zo ook in de Vroegnieuwnederlandse ambtelijke taal bij induceren. Een in het middeleeuws Latijn ontwikkelde betekenis 'concluderen' [ca. 1300; Rey] staat aan de basis van de filosofische betekenis 'algemene conclusies trekken uit afzonderlijke waarheden of waarnemingen'. In het Nederlands is het werkwoord niet algemeen en blijft het beperkt tot de vaktaal van o.a. natuurkundigen (elektrotechnici etc.), medici en filosofen. In de natuurkunde is induceren o.a. 'een elektrische stroom opwekken'; in de medische vaktaal is induceren 'opwekken, teweegbrengen, doen ontstaan (bijv. van reacties in een lichaam)', een in de 20e eeuw aan het Engelse werkwoord induce ontleende betekenis.
◆ inductie zn. 'het induceren'. Mnl. inducie 'respijt, uitstel' [1472; Stall.]; vnnl. inducie 'respijt, uitstel' [1548; Stall.], inductie 'id.' [1578; Stall.], 'overreding, aansporing' in deur inductie van vele en diversche gheestelicke persoonen [1592; WNT], inductie 'id.' [1650; Hofman], inductie "bewegende bewijs-reden, dringend-besluyt" [1654; Meijer], een betekenis die Meijer in zijn volgende druk naar inductio onder de kunstwoorden verplaatst, een aanwijzing dat het woord dan nog voornamelijk tot de (filosofische) vaktaal behoort; nnl. inductie, inductio 'besluit, gevolgtrekking' [1824; Weiland]. Ontleend, misschien via Frans induction, aan Latijn inductiō 'het binnenleiden' bij het werkwoord indūcere. In de natuurkunde is inductie o.a. 'het opwekken van een elektrische stroom door middel van een veranderlijk magnetisch veld'; door een van de vele praktische toepassingen hiervan, de inductiekookplaat, raakte het woord algemeen bekend.


  naar boven