1.   sekse zn. 'geslacht'
categorie:
leenwoord, leenwoord, bedenker bekend
Mnl. De sexe van mannen ende wiven 'het geslacht van mannen en vrouwen' [1485; MNW]; vnnl. dingen die smettelic sijn ende nopende onser sexen eere 'praatjes die vuil zijn en de eer van ons (vrouwen)geslacht aantasten' [1510-30; MNW-P], conditie, sexe ofte staet 'conditie, geslacht (d.i. man of vrouw) of staat' [1561; MNW gemoede].
Ontleend aan Latijn sexus 'geslacht', zie seks, al dan niet via Frans sexe 'alle mensen van een bepaald geslacht' [ca. 1380; TLF], eerder al 'eigenschappen karakteristiek voor een bepaald geslacht' [ca. 1180; Rey]. Het woord lijkt in het Frans vóór de 16e eeuw zeldzaam (Rey).
seksisme zn. 'rolbepaling of discriminatie op grond van sekse'. Nnl. het scherm is één koek vol seksisme [1971; Kool-Smit 1984, 98]. Internationale term die al eerder voorkwam als Frans sexisme 'discriminatie van het andere geslacht' [1965; Rey], een afleiding van sexe 'geslacht', naar het model van racisme, en als Engels sexism '(negatieve) beoordeling op grond van sekse' [1968; OED], afgeleid van sex 'sekse', zie seks, gemodelleerd naar racism. ◆ seksistisch bn. 'blijk gevend van seksisme'. Nnl. waren zijn uitspraken racistisch in plaats van sexistisch geweest [1970; Kool-Smit 1970]. Gevormd met het achtervoegsel -isch uit seksist, sexist 'iemand die discrimineert of ongegrond oordeelt op grond van sekse' [1973; Kool-Smit 1984]. De auteur van de attestatie, de feministe Joke Kool-Smit (1933-1981), deelt in een voetnoot mee dat zij het woord sexistisch van Else M. Barth heeft overgenomen. Deze filosofe heeft het woord "zelf bedacht" en "lang frequent toegepast in mondelijke contacten, zonder iemand te ontmoeten, of het van iemand te lezen, die het ook eigener beweging deed" (persoonlijke communicatie). Enige invloed van Engels sexist (zn.) 'iemand die discrimineert op grond van sekse' [1965; OED] of (bn.) 'discriminerend op grond van sekse' [1968; OED] is overigens denkbaar.
Literatuur: J. Kool-Smit (1970), 'Partijgenoot Vondeling verzoekt mij ...', in: Hollands Maandblad 11, feb. 3-9, hier 6; J. Kool-Smit (1984), Er is een land waar vrouwen willen wonen, ed. J. de Wildt en M. Harberts, Amsterdam, 182v
Fries: sekseseksismesektistysk


  naar boven