1.   gelang in de uitdrukking naar gelang 'overeenkomstig'
categorie:
geleed woord, volksetymologie
Mnl. na ghelanghe 'naar verhouding' [15e eeuw; MNW]; vnnl. naar gelangh van zyn toeneemst 'naar verhouding van zijn aanwas' [1635; WNT toenemen].
Onder invloed van het Middelnederlandse werkwoord ghelangen 'reiken tot, bereiken', een afleiding van lang, volksetymologisch ontstaan uit de in het Middelnederlands meer gebruikelijke vorm na the ghelande / na (die) ghelande 'naar evenredigheid' [1277; CG I, 340]. Ghelande betekende 'evenredig aandeel', bij het werkwoord gelanden 'landen, aankomen' en het bn. geland 'voorzien van land', zie land. Het is dus mogelijk dat ghelande in de betekenis 'evenredig aandeel' iets te maken had met de hoeveelheid land die men in zijn bezit had; het bezit van land stond gelijk aan rijkdom. Ghelande kan ook ontstaan zijn naar aanleiding van de verdeling van de oude gemeenschappelijke gronden, waarvan aan iedere dorpsbewoner een evenredig aandeel gegeven werd.


  naar boven