trefwoord: "herberg"
1 tot 1 van 1
Index:
hengel
hengsel
hengst
hennep
hens
her
her-
heraldiek
heraut
herbarium
herberg
herbergen
herbicide
herbivoor
herder
hereditair
heremiet
heremietkreeft
heresie
herfst
herhalen
1.  |
 herberg zn. 'nachtverblijf voor vreemden' categorie: geleed woord Onl. heribergi 'legerplaats' [10e eeuw; W.Ps.]; mnl. herberge 'onderkomen, logies' [1220-40; CG II, Aiol]. Oude samenstelling van pgm. *harja- 'leger', zie heer 2, en pgm. *bergō-, behorend bij het werkwoord bergen 'in veiligheid brengen, opbergen'; de samenstelling is alleen in het Nederlands en Duits inheems. Os. heriberga 'herberg' (mnd. herberge); ohd. heriberga 'herberg, legerkamp' (nhd. Herberge); me. hereberge (met vele vormvarianten) 'beschutting, onderdak; ligplaats voor schepen' < on. (ne. harbour 'haven'); on. herbergi 'logies, onderkomen' < mnd. (nzw. härbärge). Wel het simplex oe. beorg 'berging, beschutting, hulp'; on. björg 'id.'. De oorspr. betekenis 'onderkomen voor een leger' is in het Middelnederlands al geheel verdwenen, ten gunste van 'nachtverblijf voor vreemden, eenvoudig hotel'; de verdere ontwikkeling tot 'eet- en drinkgelegenheid, kroeg' is vooral 17e-eeuws. Ook in het Frans bestaat dit woord, uiteindelijk aan het Germaans ontleend en met een gelijke betekenisontwikkeling: Frans auberge 'herberg, klein landelijk hotel' < Middelfrans aulberge [1477; Rey], uit Oudprovençaals alberga 'barak, kampement' [12e eeuw; Rey], een afleiding met dissimilatie van arbergar 'herbergen', een ontlening uit het West-Germaanse taalgebied. Ook Italiaans albergo. Qua vorm dicht bij het Germaans staan de oude middeleeuws-Latijnse vindplaatsen haribergo [782], heribergum. ◆ herbergen ww. 'onderkomen verschaffen'. Mnl. herbergen 'id.' zoals in nochdan nemoet men in dit hus negénen lazers herbergen 'nochtans mag men in dit huis geen leprozen herbergen' [1275-1300; CG I, 27]. Afleiding (pgm. *haribergōn-) van herberg. ◆ jeugdherberg zn. 'overnachtingsgelegenheid voor jongeren'. Nnl. jeugdherberg [1929]. Samenstelling met jeugd, als leenvertaling van Duits Jugendherberge 'id.'. De eerste Duitse jeugdherberg werd in 1909 opgericht door de jonge idealistische onderwijzer Richard Schirrmann. Zijn concept werd populair en in twintig jaar tijd verschenen in Duitsland ruim 2000 jeugdherbergen. In Nederland werd in 1929 de Nederlandsche Jeugdherbergcentrale opgericht en de eerste jeugdherberg geopend, in België een jaar later. In de begintijd werd er veel ophef over de naam gemaakt, aangezien het Nederlandse simplex herberg inmiddels was gedegradeerd tot 'dranklokaal, kroeg' en men de naam jeugdherberg dus veel te wild achtte. Opmerkelijk is dat de Nederlandse Jeugdherberg Centrale haar vestigingen met ingang van 2003 juist wegens hun oubollige en spartaanse imago heeft omgedoopt tot Stayokay. In Nederlandstalig België zijn de jeugdherbergen blijven bestaan. Fries: herberch, herberge |