trefwoord: "kantine"
1 tot 1 van 1
Index:
kans
kansel
kanselarij
kanselier
kant 1
kant 2
kant 3
kanteel
kantelen
kanten
kantine
kantje
kantklossen
kanton
kantonnier
kantoor
kanunnik
kap 1
kap 2
kapel
kapelaan
1.  |
 kantine zn. 'schaftlokaal' categorie: leenwoord Vnnl. cantine 'eenvoudig winkeltje voor militairen' in de Cantijnen, ten behoeve ende profyt van onsen volcke van Oorloghe [1676; WNT]; nnl. te leveren uyt de Cantinen den wyn ende bier ten behoeve van de siecke ende gequetste soldaeten [1702; WNT], 'veldfles; het bier- of wijnhuis in vestingen, de tapperij in werk- en verbeterhuizen' [1847; Kramers], 'schaftlokaal voor soldaten' [1927; WNT tompouce], cantine 'schaftlokaal (van bedrijven en instellingen)' [1951; WNT Aanv. vogel]; vanaf 1954 (WL) is de officiële voorkeurspelling kantine. Ontleend aan Frans cantine 'eet- en drinkgelegenheid in een kazerne, gevangenis, tehuis e.d.' [1845; Rey], eerder al 'winkeltje waar militairen tabak, wijn en bier kunnen kopen' [1720; Rey], nog eerder 'winkeltje waar militairen tabak kunnen kopen' [1740; Rey], ontleend aan Italiaans cantina '(wijn)kelder, provisiekamer' [1250-1300; Battaglia]; dit Italiaanse woord is wrsch. een afleiding van canto 'hoek', zie kant 1, met een betekenisontwikkeling via 'afgelegen hoekje' naar 'berghok'. Het Nederlandse woord is bijna een halve eeuw eerder geattesteerd dan het Franse, maar moet daar toch aan ontleend zijn; ook Engels canteen 'soldatenwinkeltje' [1744; OED] en Duits Kantine in de betekenis 'soldatencafé' [19e eeuw; Pfeifer] zijn ontleend aan het Frans. Een tweede Franse betekenis, die van 'veldfles' [1680; Rey], is ouder en verouderd, en in het Nederlands buiten de woordenboeken (zie Kramers) niet gevonden. Hoe en wanneer de Franse betekenissen precies zijn ontstaan is niet duidelijk. Aanvankelijk bestond een cantine dus vooral in een militaire omgeving. Uit de context in het oudste Nederlandse citaat is niet duidelijk wat er in de kantines verkocht werd, maar gezien de betekenissen in de oudste Franse attestaties zal dat niet veel meer zijn geweest dan tabak en alcoholische dranken. Pas in de tweede helft van de 20e eeuw verbreedde de betekenis zich tot 'schaftlokaal, eet- en drinkgelegenheid in bedrijven en openbare instellingen'. |