Gezocht op:
trefwoord: "kanaal"

1 tot 1 van 1

Index:



kamp 2
kamp 3
kampanje
kampen
kamperen
kamperfoelie
kampernoelie
kampioen
kampong
kan

kanaal

kanaliseren
kanalje
kandeel
kandelaar
kandelaber
kandelaberen
kandidaat
kandideren
kandij
kaneel
1.   kanaal zn. 'buis; gegraven waterweg'
categorie: leenwoord
Mnl. kanel, kaneel, kaniel 'waterloop' in want si es der kaniel dar der leuende borne dore vloet 'want zij (Maria) is het kanaal waar het water des levens doorheen vloeit' [1290-1310; MNW-P], dan ook met -a(e)- canael 'watergoot of -buis' [1477; Teuth.], alse canalen ende watergoten 'als kanalen of watergoten' [1469; MNW-P]; vnnl. kanaal 'kunstmatige waterweg (gracht, vaart, sloot e.d.)' [1564; WNT], 'zeestraat' [1598; WNT], overdrachtelijk 'middel om iets ergens te doen komen' [1629; WNT], ook 'buisvormig deel in dierlijk of plantaardig lichaam' [1689; WNT peristaltiek II]; nnl. kanaal 'afvalwatergoot, riool' [1740; WNT], 'groef in een hard oppervlak (in de architectuur)' [1740; WNT], 'middel om kennis te vergaren' [1771; WNT], 'elektromagnetische frequentieband voor radio en tv' [1953; WNT dragen].
Mnl. kanel etc. is ontleend aan de Picardische variant canel 'waterloop, vaargeul' van Oudfrans chanel 'id.' [ca. 1225; Rey] (Nieuwfrans chenal), uit Latijn canālis 'geul, goot, waterleiding', afgeleid van canna 'riet', zie kaneel. De jongere vorm kanaal is rechtstreeks ontleend aan het Latijn en/of aan Frans canal 'geleide waterloop' [voor 1150; Rey].
Al in het klassiek Latijn komen, naast de oorspronkelijke, diverse afgeleide betekenissen voor, zoals in de natuurtechniek, de anatomie en de architectuur, en bij Plinius ook al de overdrachtelijke betekenis 'middel om iets ergens te doen komen'. In het hedendaagse Nederlandse taalgebruik is 'kunstmatig aangelegde waterweg' de algemene betekenis van kanaal, alle andere betekenissen blijken uit de context of komen vooral voor in samenstellingen. De moderne betekenis 'frequentieband voor radio en tv' is ontleend, wrsch. aan Engels channel 'id.' [1928; OED].
◆ kanaliseren ww. 'tot een kanaal maken'. Nnl. kanaliseren 'een natuurlijke waterloop zodanig kunstmatig aanpassen dat deze beter bevaarbaar wordt en/of beter afwatert', bijv. in het gekanaliseerde IJ [1871; WNT], eerder al de afleiding kanalisering [1864; WNT]. Afleiding van het zn. Tegenwoordig ook vaak overdrachtelijk 'in de juiste banen leiden' [1984; van Dale], 'beheersen, sturen'.


  naar boven