|
|
1.  |
 vers 2 bn. 'nieuw, fris'
Onl. *frisk 'nieuw, jong', misschien al in verbasterde glosse friocho 'jong kalf' [8e eeuw; LS], in elk geval in de afleiding friskink 'jong dier' in Latijnse context frisgingas (mv.) [850; ONW] en met metathese uerschingis (mv.) [1159, kopie 1191-1200; ONW], dan nog het toponiem Verscvliet, letterlijk 'Nieuwvliet' [1197-1212; Künzel]; mnl. vers 'nieuw, in optimale toestand' in met sinen uerschen wonden 'met zijn verse wonden' [1265-70; VMNW], versch brod 'pasgebakken brood' [1285; VMNW], van uerschen lauwerbladen 'van net geplukte laurierbladeren' [1287; VMNW].
Ontstaan uit Proto-Germaans *friska- door r-metathese en de Nederlandse klankontwikkeling -sk(-) > -s(-) als in as 2.
Mnd. ve(e)rs(ch), varsch, vrisch; ohd. frisc (mhd. vrisch, nhd. frisch, in het Nederlands ontleend als fris); ofri. fersk (nfri. farsk); oe. fersc (ne. fresh o.i.v. van Frans frais); on. ferskr (leenwoord uit het mnd.; nzw. färsk, naast een jonger frisk uit mnd. vrisch); alle 'jong, nieuw, vers e.d.', mhd./nhd. ook 'koel'; < pgm. *friska-.
Bij de afleiding onl. friskink 'jong dier', mnl. verschinc 'jong varken': os. ferscang (mnd. verschinc, vrischinc); ohd. frisking (nhd. Frischling, gewest. nog frisching).
Ontleend aan het Germaans zijn: Oudfrans freis, fresche 'vers' [1080; Rey], 'koel, fris' [ca. 1200; Rey] (Nieuwfrans frais 'vers; koel'), Italiaans, Spaans en Portugees fresco 'id.', zie ook fresco.
Wrsch. niet verwant met Litouws prė́skas 'vers, ongezuurd, smaakloos' en Oudkerkslavisch prěsnŭ (< *prěsknŭ) 'vers' (Russisch présnyj), oprěsnŭkŭ 'ongezuurd brood', maar de mogelijke reconstructies zijn voor het Germaans pie. *prisko-, voor het Baltisch *prēsk- en voor het Slavisch *prēsk- of *proisk-, en die zijn niet goed met elkaar verenigbaar.
Fries: farsk
|
naar boven
|
