1.   inzetten ww. 'inleggen bij het spel, het eerste bod doen; (een muziekstuk) beginnen; aanwenden, in actie laten komen'
categorie:
geleed woord, leenbetekenis
Vnnl. inzetten 'ergens in of tussen zetten, vastzetten', in den Leem daer sy mede ingeset zijn [1664; WNT], uitgenomen ... en vervolgens weder ingeset [1697; WNT], ook 'inleggen bij het spel' in vijf en veertig Schellingen dieze ook ... in zette [1684; WNT]; nnl. inzetten 'het eerste bod doen' [1776; WNT], 'een muziekstuk beginnen' in te hoog inzetten [1912; WNT], inzetten 'aanwenden' in die daarop al haar krachten inzet [1920; Groene Amsterdammer], ook wederkerend zich inzetten 'zijn best doen, zich inspannen'.
Gevormd uit in en zetten 'plaatsen'. De betekenis 'aanwenden, in actie laten komen' is tegelijk ontstaan met de corresponderende betekenisontlening uit het Duits van het zn. inzet, zie hieronder.
De nieuwe betekenissen van inzet en inzetten werden in en nog lang na de Tweede Wereldoorlog als "verwerpelijke germanismen" beschouwd (OT 11 (1942), 11; 14 (1945), 30; nog in Van Dale 1984), maar zijn nu volledig aanvaard.
inzet zn. 'inleg bij het spel, eerste bod, begin; toewijding, aanwending'. Nnl. inzet 'eerstebod' [1836; WNT], 'inleg bij het spel' [1836; WNT winnaar], 'begin' in van den inzet af [1888; WNT], inzet 'aanwending' in inzet van de heele persoonlijkheid [1925; Groene Amsterdammer], 'toewijding' in inzet voor het bedrijfsdoel [1969; OT 38, 67]. Afleiding van inzetten; in de betekenis 'aanwending, toewijding' een leenvertaling van Duits Einsatz 'het inzetten, inspanning', gevormd uit ein- 'in' en een afleiding van het ww. setzen 'zetten', zie zetten.


  naar boven