trefwoord: "kaart"
1 tot 1 van 1
Index:
kaak 1
kaak 2
kaakje
kaal
kaan
kaap
kaapstander
kaar
kaard(e)
kaars
kaart
kaarten
kaas
kaatsen
kabaal
kabbala
kabbelen
kabel
kabeljauw
kabinet
kabouter
1.  |
 kaart zn. 'stijf rechthoekig stuk papier' categorie: leenwoord Mnl. carte, karte 'akte, oorkonde' in doen kvnt al den gienen die diese karte Gesien soelen 'maken bekend aan allen die deze oorkonde zullen lezen' [1277; CG I, 371], in deze betekenis na het mnl. verouderd; vnnl. kaerte 'landkaart, zeekaart etc.', in de kaert vander zee [1532; WNT], kaerte 'speelkaart' [1599; Kil.]; nnl. caertje 'visitekaartje' [1780; WNT], kaartje 'vervoerbewijs voor het openbaar vervoer' [1840; WNT], kaartjes voor 't concert [1850; WNT]. Ontleend aan Latijn charta 'geschreven document, brief, boek', een jongere betekenis bij 'blad papier, papyrusblad', via Grieks khártēs 'papyrusblad', van verder onbekende herkomst. In het Middelnederlands vond rekking van a voor r + dentaal plaats, zoals ook bij haard. Zie ook het werkwoord kaarten, dat ruim twee eeuwen ouder is dan het zn. kaart 'speelkaart'. Ongeveer even oud, en destijds synomiem, is de vooral in Vlaanderen aangetroffen Middelnederlandse vorm chartre, chaerter 'oorkonde', ontleend aan Oudfrans chartre, zie charter. Mnl. carte is Brabants en Limburgs en is misschien beïnvloed door Middelhoogduits karte 'oorkonde'. In Holland gebruikte men handvest. Latere betekenissen van (v)nnl. kaart zijn ontleend aan Frans carte, dat oorspr. uitsluitend 'speelkaart' [1393; Rey] betekende en pas later ook algemener 'stijf rechthoekig stuk papier met een bepaalde functie' [15e eeuw; Rey], en 'landkaart' [1532; Rey]. Er werden vele samenstellingen gevormd met kaart als tweede lid, veelal in dezelfde periode als de corresponderende Franse of Duitse equivalenten, bijv. briefkaart, postkaart (carte-lettre, Briefkarte), visitekaart(je) (carte de visite, Visitenkarte), toegangskaart (carte d'entree); deze worden vaak ook weer verkort tot kaart en vooral kaartje. Jongere samenstellingen worden ook gemaakt met de aan het Engels ontleende vorm card 'kunststof kaartje waarmee men kan betalen, korting krijgen, toegang krijgen etc.', een van de oudste is creditcard, zie credit. Fries: kaart |