1.   departement zn. 'afdeling, bestuurlijke eenheid'
categorie:
leenwoord
Nnl. departement 'afdeling waarin een land of streek verdeeld is' [1712; WNT vreemde I], 'afdeling van de rijksadministratie' [1714; WNT]; het Departement der Natuurkunde dezer Maatschappij 'de afdeling Natuurkunde van deze Maatschappij/Vereniging' [1794; WNT Supp. aangeven], departement 'ministerie' [1818; WNT zorg I].
Ontleend aan Frans département 'id.' < Oudfrans departement 'het verdelen' [eind 14e eeuw]. Het Franse woord is met het achtervoegsel -ment afgeleid van het werkwoord departir 'scheiden, splitsen' [1050; Rey] < vulgair Latijn *departire 'delen', gevormd uit de- 'weg ... van', en vulgair Latijn *partire < Latijn partīrī 'verdelen', een afleiding van pars 'deel', zie part.
Na de Franse Revolutie werd Nederlands departement, zoals Frans département, de benaming voor de bestuurlijke onderverdelingen van het territorium tijdens de Napoleontische annexatie. Het woord ging al in de 18e eeuw ook andere dan territoriale en bestuurlijke afdelingen aanduiden, zoals de verschillende secties van een vereniging of organisatie.


  naar boven