1.   code zn. 'verzameling wetten; regeling; stelsel van signalen; geheimschrift'
categorie:
leenwoord, betekenisverschil België/Nederland
Nnl. Code Civil 'Burgerlijk Wetboek' [1804; WNT Aanv.], code 'oud handschrift; wetboek' [1824; Weiland], 'verzameling wetten, voorschriften en verordeningen' [1847; WNT Aanv.], 'set van ongeschreven regels' [1875; WNT Aanv.], 'geheimschrift' in code-telegram [1899; Woordenschat], 'stelsel van signalen' in code maritime 'voorschriften der seinen aan boord van schepen' [1912; Kuipers], code 'geheimschrift' [1933; WNT Aanv.], 'set signalen' [1955; WNT Aanv.], 'machinecode voor computer' [1959; WNT Aanv.].
De Code Civil, het ook in Nederland nog tot na de Franse tijd geldende burgerlijk wetboek van 1804, is letterlijk Frans code civil; van het zn. code 'wet, wetboek' [1236; Rey] < Latijn cōdex 'wetboek', zie codex, en het bn. civil 'burgerlijk', zie civiel. De betekenis 'verzameling voorschriften' heeft zich uitgebreid tot sociale en morele voorschriften. De betekenissen 'set signalen ter communicatie' en 'geheimschrift' zijn ontleend aan het Engels, met code 'geheime code, geheime signalen ter communicatie' [1880; OED], eerder al 'set signalen ter communicatie' [1808; OED], oorspr. 'verzameling regels, verzameling wetten' < Frans code.
In de betekenis 'verzameling handschriften, wetboek' komt tegenwoordig meestal de vorm codex voor, maar BN kent nog steeds bijv. wegcode 'verkeersreglement'.
coderen ww. 'in code zetten'. Nnl. coderen 'voorzien van een registratiecode' [1946; WNT Aanv.], gecodeerd (verl.deelw.) 'omgezet in machinaal verwerkbare code' [1947; WNT Aanv.], coderen 'omzetten in computercode' [1959; WNT Aanv.]. Afleiding van code of ontleend aan Frans coder 'omzetten in code' [20e eeuw; Rey]; wellicht ook met invloed van Engels code 'in code omzetten' [1885; BDE] en/of Duits kodieren 'id.' [20e eeuw; Kluge].
Fries: koade


  naar boven