1.   patent 1 zn. 'octrooi'
categorie:
verkorting, leenwoord
Nnl. patente 'privilege, recht, vergunning' in sunder speciale patente ... neet konde gescheen 'zonder speciale vergunning niet kon geschieden' [1581; WNT zodaan], zee-brieven of patenten 'reisvergunningen voor schepen' [1623; WNT], dan patent 'octrooi' in (over een type horloge) ... een patent of privilegie daervan versocht [1690; WNT]; nnl. patent ook 'betaalde vergunning om een bedrijf uit te oefenen' in handel, beroep, bedrijf of nering ... uitoefenen ... voorzien van een acte of patent [1805; WNT], patent 'octrooi' ook in vele samenstellingen als patentrecht 'octrooi' [1805; WNT], patentsteek 'zekere breisteek' [1898; WNT], patentbureau 'bureau dat octrooien verstrekt' [1908; WNT], patentolielamp 'type olielamp waar een patent op rust' [1907; WNT], patentsluiting 'type ritssluiting' [1959; WNT trekken].
Ontleend aan Frans patente [1559; Rey], verkorting van het enkelvoud van lettres patentes (mv.) 'privilegebrief, document waarin een recht is opgetekend' [1357; TLF], naar middeleeuws Latijn litterae patentes 'id.', letterlijk 'open brieven, openbare documenten'. Latijn patēns (genitief patentis) 'open' is het teg.deelw. van patēre 'open liggen, open zijn', verwant met vadem. Privileges of rechten waren "open", omdat deze documenten met het zegel van een landsheer of prelaat openbaar en voor iedereen ter inzage waren.
Frans lettre patente, lettres patentes werd aanvankelijk ook wel vertaald of gedeeltelijk vertaald als patentbrief 'privilege, recht, vergunning' [1598; WNT], open brief 'id.' [1610; WNT vleeschpot] en opene letteren 'privilege, recht' [1641; WNT open I]; ook werden termen gebruikt als open patent 'verordening' [1622; WNT] en open acte van commissie 'officieel document met beschrijving van bevoegdheden' [1807; WNT Supp. akte].
Fries: patint


  naar boven