1.   barbaar zn. 'onbeschaafd mens, wreedaard'
categorie:
leenwoord, klankwoord
Mnl. barbarien (mv.) 'heidenen' [1290; CG II, En.Cod.], baerber, barbaer, barber 'ongelovige, heiden' [1348; MNW], barberiensche 'Saraceen' [ca. 1350; MNW], (als bn.) barbarsch 'niet-Grieks' [ca. 1430; MNHWS]; vnnl. (als bn.) barbaars 'wreed' [1697; WNT verkrachten]; nnl. barbaar in kunstbarbaar 'persoon zonder smaak of kennis op cultureel gebied' [1855-57; WNT kunst], 'wreedaard' [1856-59; WNT hart I].
Al dan niet via Frans barbare 'vreemdeling' [1308; Rey] ontleend aan Latijn barbarus 'vreemdeling, buitenlander; onbeschaafd mens' (ook als bn. 'woest, onbeschaafd'), uit Grieks bárbaros (bn.) 'niet-Grieks (sprekend)'. De vorm mnl. barber stamt in elk geval rechtstreeks uit het Latijn.
Het woord duidt oorspr. iemand aan die een onverstaanbare (want: niet-Griekse, meestal Perzische) taal spreekt, en dus 'brabbelt' (zoals in Latijn balbus 'stotterend; de stotteraar' en Sanskrit barbara- 'stamelend', in oorsprong ongetwijfeld klanknabootsende vormingen, zie ook bijv. babbelen). Grieks bárbaroi (mv.) sloeg oorspr. op alle niet-Griekssprekende volken; later werd het met name van toepassing op de Meden en de Perzen, en na de Perzische oorlogen is de betekenis 'woeste, onbeschaafde volken of lieden' geworden.
In het Middelnederlands werd het vooral een aanduiding voor een ongelovige, een heiden, meer bepaald een Saraceen. Het land van de Berbers, Barbarije (mnl. barbarien [1290; CG II, En.Cod.], van Arabisch barbar 'Berber', zie berber) werd in Europa geïdentificeerd met Latijn barbaria 'land der barbaren'.
barbarisme zn. 'fout tegen het taaleigen door het voorbeeld van een andere taal'. Nnl. barbarismen (mw.) 'grofheden' [1780; WNT], barbarisme 'fout door invloed van andere taal' [1832; WNT velleïteit]. Ontleend aan Frans barbarisme 'taalfout', eerder al 'grof taalgebruik' [1265; Rey], al dan niet via Latijn barbarismus < Grieks barbarismós 'grofheid, woestheid', een afleiding van bárbaroi 'buitenlanders, woestelingen'.
Fries: barbaar


  naar boven