1.   korporaal zn. 'militaire rang'
categorie:
leenwoord, volksetymologie in brontaal
Vnnl. corporaal 'militaire functie' [1578; WNT Aanv. gevalscht], de corporaals van de soldaten [1584; WNT tussendeks(ch) I]; nnl. de strepen van korporaal [1881; WNT].
Ontleend aan Middelfrans corporal, een onder volksetymologische invloed van corps 'militaire eenheid' (zie corps) ontstane nevenvorm van caporal 'lage militaire leidersrang' [voor 1571; Rey], eerder al algemener 'aanvoerder' [voor 1520; Rey]. Het Franse woord is ontleend aan Italiaans caporale 'militair aanvoerder' [voor 1348; DELI], afleiding van de middeleeuws-Latijnse meervoudsvorm capora van capo 'hoofd', ontwikkeld uit Latijn caput 'id.', verwant met hoofd. Het is niet uitgesloten dat ook de vorm corporal door het Frans aan het Italiaans is ontleend, aangezien de Venetianen hun aanvoerder in 1405 al (gelatiniseerd) corporalis noemden (OED).
Oorspronkelijk was korporaal een (lage) leidinggevende functie. In het moderne leger is het een rang (zie het citaat uit 1881) waaraan een bepaalde wedde is verbonden, die ook wordt verleend zonder dat van een leidinggevende functie sprake is.
Engels corporal en Duits Korporal zijn aan dezelfde Franse variant ontleend als het Nederlandse woord. De oorspronkelijke en huidige Franse vorm caporal is ook in het Nederlands ontleend (vnnl. caporal [1599; Kil.]), maar heeft niet doorgezet in de standaardtaal.
Fries: korporaal


  naar boven