1.   kopen ww. 'door betaling verwerven'
categorie:
leenwoord
Onl. kōpon 'kopen' in de afleiding *kōpink 'koopwaar', op grond van de glosse copunoa (lees copunga) [9e-10e eeuw; ONW], in de samenstelling kōpman 'koopman', met assimilatie mp > m als toenaam van Gerardus Coman [1150; Debrabandere 2003], met verhoogduitste -p- in ther uns mit sineme blote solte koufen 'die ons met zijn bloed zou vrijkopen' [1151-1200; Reimbibel]; mnl. copen 'door betaling verwerven' in cocht ik uijf ... 'kocht ik vijf ...' [1220-40; VMNW].
Kopen gaat terug op een ontlening aan Latijn caupō (genitief caupōnis) 'kleine handelaar, venter, sjacheraar, kroegbaas', dat mogelijk evenals Grieks kápēlos 'id.' ontleend is aan een niet-Indo-Europese taal. Het zeer vroeg in het Germaans ontleende zn. verschijnt als Oudhoogduits koufo 'handelaar, sjacheraar' en Oudengels cȳpa 'id.'. De Germaanse werkwoorden zijn wrsch. daarvan afgeleid. Kluge veronderstelt daarentegen rechtstreekse ontlening aan het Latijnse afgeleide werkwoord caupōnāri 'venten, sjacheren', maar dat woord was zeldzaam en heeft bovendien een afwijkende betekenis.
Zo ook: os. kōpian; ohd. koufōn (nhd. kaufen); ofri. kāpia (nfri. keapje, zie kapen) oe. cēapian; on. kaupa (nzw. köpa); got. kaupōn; alle 'kopen'. Hiervan afgeleid is het zn. koop (zie onder) en verder: os. kōp; ohd. kouf (nhd. Kauf); oe. cēap (me. chep, chepe 'koopje; het afdingen'; ne. (bn.) cheap 'goedkoop'); ofri. kāp (nfri. keap); on. kaup.
De verleden tijd van dit werkwoord (mnl. cochte, nnl. kocht) vertoont de zeer oude overgang -pt- > -ft- (Primärberührung, zie bruiloft) en vervolgens -ft- > -cht- (zie achter). Ook dit is een bewijs van de hoge ouderdom van het leenwoord. De verleden tijd en het voltooid deelwoord met ft (gekoft) werden nog begin 17e eeuw gebruikt.
koop zn. 'het kopen'. Onl. coop (glosse) 'koop, transactie' [1183; ONW]; mnl. cope, coep 'aanschaf, transactie; prijs; gekocht goed' in te cope 'te koop; om verkocht te worden' [1240; VMNW]. Afgeleid van het werkwoord kopen.
Fries: keapje ◆ keap


  naar boven