1.   mikmak zn. 'mengelmoes; boel, zooi'
categorie:
leenwoord
Nnl. mikmak 'mengelmoes, rommeltje' in het wordt dan een mikmak [1823; WNT], 'gerommel, geknoei' in daar is mikmak tusschen [1873; WNT], 'ellende, sores' in mikmak aan zijn motor [1910; NRC], 'boel, zooi' in heel de anarchistische mikmak in werking [1911; Volk].
Wrsch. ontleend aan Frans micmac 'grote rotzooi' [1876; TLF], eerder al miquemaque 'gekonkel, intrige' [begin 16e eeuw; TLF], dat wrsch. een verandering is van Middelfrans mutemaque 'oproer, opstand' [1462; TLF], als zn. ontleend aan de Middelnederlandse verbinding muyte maken 'oproer maken, muiten', waarin muyte zelf weer ontleend is aan het Frans, zie meute. De verandering mutemaque > miquemaque heeft wrsch. plaatsgevonden naar analogie van klankexpressieve woorden met de opeenvolgende klinkers -i- en -a- als tictac, trictrac, zigzag.
Er bestaan alternatieve verklaringen (Kluge, OED, BDE). In het Duits bestaat Mischmasch 'mengelmoes' [16e eeuw; Kluge], een klankexpressieve vorming op basis van het ww. mischen 'mengen', dat ontleend is aan Latijn miscēre 'mengen', zie mixen. Ook in het Engels bestaat mishmash 'mengelmoes, rommelzootje', ouder mysse-masche [1475; OED], en daarnaast mixty-maxty 'rommelig dooreengemengd' [1786; OED], 'rommelzootje' [1824; OED], waarvan in ieder geval het tweede en wrsch. ook het eerste een klankexpressieve vorming is op basis van mixt, mixed 'gemengd', zie eveneens mixen. Het is dus mogelijk dat Frans micmac een soortgelijke vorming is, en eventueel zelfs dat Nederlands mikmak niet is ontleend, maar op een soortgelijke manier is ontstaan. Ook het Duits heeft Mick und Mack, Mickmack, Micmac 'mengelmoes' [1816; Grimm]. Op basis van de tot in de 19e eeuw voorkomende parallelle uitdrukking Hack und Mack, Hackemack 'id.', letterlijk wrsch. 'haksel en mengsel', waarnaast het thans nog bestaande Heckmeck 'rommeltje, onzin, kletspraat' [18e eeuw; Kluge], ziet Grimm Mack als verwant met mengen; Mickemack zou dan een variant met meer klankexpressie zijn van Hackemack.
Fries: mikmak, mykmak


  naar boven