trefwoord: "kunne"
1 tot 1 van 1
Index:
kuipen
kuis
kuisen
kuit 1
kuit 2
kul
kummel
kunde
-kunde
kundig
kunne
kunnen
kunst
kür
kuras
kurk
kus
kussen 1
kussen 2
kust 1
kust 2
1.  |
 kunne zn. 'sekse' categorie: erfwoord, geleed woord Onl. cunni 'geslacht, generatie' in cunnis in cunnis (genitief) 'van geslacht op geslacht', cunni allin thia te cumene ist 'aan de gehele generatie die nog komen moet' [beide 10e eeuw; W.Ps.]; mnl. kunne 'sekse' [1240; Bern.], 'geslacht, generatie' in mí vnde mínen kunne (datief) 'mij en mijn familie' [1250; CG II], meestal conne/konne, in uan hogen konne 'van voorname afkomst' [1265-70; CG II], die ... wijflike conne 'het vrouwelijke geslacht' [ca. 1410; MNW]; vnnl. en nnl. kunne, uitsluitend nog 'sekse, geslacht'. Os. kunni (mnd. künne); ohd. kunni (nhd.); ofri. kenn; oe. cynn (ne. kin); on. kyn (nzw. kön); got. kuni; alle 'voorgeslacht, familie'; < pgm. *kun-ja-, bij de nultrap van de wortel die met voltrap (pie. *-e-) ook voorkomt in kind < pgm. *kinþa-. Van dezelfde nultrap is koning afgeleid. Verwant met: Latijn genus (genitief generis) 'geslacht, ras, klasse' (zie genereren, generatie, generaal 1, genie 1, gentleman, ingenieus, en zie ook natie, naïef, natuur), gignere 'voortbrengen, verwekken' (zie genitaal); Grieks génos 'geslacht, ras, klasse' (zie -geen, genocide), geneā́ 'geslacht, generatie' (zie genealogie) en gígnesthai 'geboren worden, ontstaan' (zie genese); Sanskrit jánas 'geslacht, afkomst', jánati 'baren'; Avestisch zīzana- 'baren'; Litouws žéntas 'schoonzoon'; Oudkerkslavisch zętĭ 'bruidegom' (Tsjechisch zeť 'schoonzoon'); Welsh geni 'geboren'; Armeens cin 'geboorte'; bij de wortel pie. *ǵenh1- 'voortbrengen' (LIV 163-165). De klankwettige vorm is door umlaut mnl. cunne, maar naar analogie van het niet-verwante werkwoord mnl. connen, zie kunnen, werd de meest voorkomende vorm mnl. conne; mnl. cunne, kunne is vooral oostelijk. Analoog aan de ontwikkeling bij kunnen en kunde werd bij dit woord uiteindelijk kunne de standaardvorm. De betekenis van het Nederlandse woord was oorspr. net als in de andere Oudgermaanse talen 'generatie', maar vernauwde zich in het Nederlands tot 'sekse'. Momenteel wordt het alleen nog in de formele uitdrukking van beiderlei kunne gebruikt. Fries: - |