Gezocht op:
trefwoord: "inboorling"

1 tot 1 van 1

Index:



in- 1
in- 2
in- 3
-in
inauguratie
inbeelden
inbegrepen
inboedel
inboeten
inboezemen

inboorling

inborst
inbusbout
incarnatie
incasseren
incasso
incest
inch
inchecken
incident
incidenteel
1.   inboorling zn. 'oorspronkelijke bewoner'
categorie: geleed woord, leenwoord
Mnl. inborelinc, imbor(e)linc 'iemand die geboren is in het land zelf', het land volgt altijd uit de context, bijv. in die niewe tempel ... es ontreint met in boeghelinghen (lees: inborelinghen) 'de nieuwe tempel is verontreinigd door mensen van hier' [1285; CG II, Rijmb.], wine sijn gheene imborlinghe van deser werelt, maer gaste 'wij zijn geen ingezetenen van deze wereld, maar gasten' [1300-25; MNW-R], die vreemde was een luttel versumelachtich, die inboorlinck seer wacker ende vlytich 'de vreemdeling was een beetje onzorgvuldig, de inboorling zeer wakker en vlijtig' [1480; MNW versumelachtich]; vnnl. in-borelinck [1599; Kil.], inboorling [1639; WNT]. In mnl. ook de synoniemen ingheborene (nog tot in de 18e eeuw en in de Statenbijbel) en ingheboorlinc.
Gevormd uit in, het verl.deelw. geboren van baren en het achtervoegsel -ling. Maar omdat het woord al in de oudste Middelnederlandse bronnen voorkomt, blijft het precieze ontstaansproces van dit woord onduidelijk. Naast het synonieme mnl. ingheboren staan de eveneens al 13e-eeuwse samenstellingen (hier met genormaliseerde spelling) edelgheboren, welgheboren, ongheboren, utegheboren 'van edele, resp. goede, onaanzienlijke, buitenlandse afkomst'. Maar van geen van deze woorden, die overigens alle ook zelfstandig werden gebruikt (al dan niet met uitgang -e), bestond een synoniem met -linc en/of zonder -ghe-. Misschien is inborelinc een leenwoord uit het oosten, vergelijk het Middelnederduitse equivalent inbōrlink. Zie ook boreling.
In de periode van de overzeese kolonisaties ging men het woord ook gebruiken voor de oorspronkelijke bewoners van de koloniën. Door de geringschattende houding die de kolonisatoren over het algemeen tegenover die bewoners hadden, kreeg het woord inboorling, dat voorheen volkomen neutraal of zelfs positief was (de inboorling tegenover de vreemdeling), een neerbuigende connotatie en werd het geassocieerd met achterlijkheid, barbaarsheid, primitiviteit e.d.


  naar boven