1.   snavel zn. 'vogelbek'
categorie:
klankwoord
Mnl. snauel 'snuit, bek, slurf' [1287; VMNW]; vnnl. snavel, i.h.b. 'bek van een vogel' [1644; iWNT].
Het woord snavel past in een groep van West-Germaanse, en in mindere mate Noord-Germaanse zelfstandige naamwoorden met anlaut sn- voor 'spits vooruitstekende kop of bek' of voor 'dieren die daardoor gekenmerkt worden'. In het huidige Nederlands zijn dat bijv. snoet, snuit, en de diernamen snaak, snip, snoek. Daarnaast staat een grote groep werkwoorden met dezelfde anlaut, met als gemeenschappelijk betekeniselement een min of meer krachtige en/of schoksgewijze ademhaling, zie snuiven. In afzonderlijke gevallen kunnen beide groepen met elkaar verbonden worden, bijv. bij snavel (zie onder), snaak, snakken en snuit. De meeste van deze woorden zijn relatief jong en geen ervan heeft een overtuigende Indo-Europese etymologie. Er is dus sprake van een intern fenomeen binnen het Proto-Germaans en de afzonderlijke Germaanse talen.
Mnd. snavel; ohd. snabul 'snuit, bek, snavel' (nhd. Schnabel en door ontlening nzw. snabel); ofri. snavel, snawel, snaul 'mond' (nfri. snaffel, snabel). Mogelijk zijn deze woorden afgeleid van een werkwoord voor 'snuffelen, begerig zoeken': mhd. snaben 'snuffelen'; on. *snefja 'begeren' (op grond van het teg.deelw. snafðr 'begerig'), nijsl. snefja 'naspeuren', nno. snava 'snuffelen'. Deze betekenis past goed bij de hierboven reeds genoemde groep van snuiven.
Vormen zonder -l- zijn: mnl. snab 'snuit, snavel' [1477; Teuth.] (vnnl. snabbe, snebbe, nnl. vero. sneb); ofri. snabba 'mond' (nfri. snabbe 'opening van een visfuik'). Hierbij horen misschien ook: mnl. nebbe 'vogelbek, snavel'; nfri. neb(be) 'id.'; oe. nebb 'id.' (ne. dial. neb); on. nef 'neus, snavel' (nzw. dial. näv) (onder invloed van de n- van neus?).
Wrsch. verwant met Litouws snãpas 'snavel; snuit'.
In het Middelnederlands was de betekenis van dit woord 'snuit, bek, slurf e.d. van een dier'. Pas in het Vroegnieuwnederlands trad de betekenisvernauwing tot 'bek van een vogel' op.
Fries: snaffel, snabel


  naar boven