1.   schermen ww. 'vechten met een degen enz.'
categorie:
geleed woord,
Mnl. eerst de afleiding sc(h)ermer 'vechter' als toenaam van boidinus scermere [1232-33; VMNW], dan schermen 'vechten, strijden' [1240; Bern.], ook 'beschermen, beschutten' in die en scirmen den minsche niet tegens die doit 'die (waardevolle bezittingen) beschermen de mens niet tegen de dood' [1270-90; VMNW], 'vechten met een steek- of houwwapen' in Nu moetic proeven hoet mi staet Dat ic jeghen conincge scerme 'Nu moet ik tonen hoe het met mij gesteld is, dat ik tegen koningen strijd' [1340-60; MNW-R], te scermene began hie metten swerden 'hij begon te zwaaien met zijn zwaarden' [1350-1400; MNW]; vnnl. overdrachtelijk 'met veel drukte argumenteren' in Zij hebben ghescheermt ende gheblixemt met de woorden [1566; iWNT].
Afleiding van scherm. De oorspr. betekenis is 'zich met een scherm of schild dekken tegen de tegenstander'. Hieruit ontstond bij uitbreiding 'vechten met een wapen'.
Mnd. scermen 'zich beschermen tegen de tegenstander; vechten met een wapen', vanwaar door ontlening nde. skærme 'beschermen'; ohd. scirmen 'beschermen, beschutten, verdedigen met een wapen' (nhd. schirmen 'beschermen'); < pgm. *skirmjan-.
De algemene betekenis 'beschermen, beschutten' is in het Nederlands vroeg overgegaan op de afleiding beschermen en was daardoor in het Middelnederlands al zeldzaam; dit in tegenstelling tot het Hoogduits, waar schirmen het woord voor 'beschermen' is, en fechten dat voor 'schermen' (zie vechten). De gewone betekenis in het Middelnederlands was al vroeg 'zich verdedigen of vechten met een steek- of houwwapen', meestal in een duel. Deze betekenis is in het Oudfrans overgenomen als escremir [1080; Rey] en in het Italiaans als schermire [1292; DELI]. Het gevecht met degen, floret e.d. als edele vechtkunst kwam in de late middeleeuwen in Italië tot ontwikkeling, leidend tot diverse samenstellingen en afleidingen met schermire; zie ook schermutselen. Het Nederlandse woord schermen nam de betekenis 'vechten met de degen e.d.' over. Daarnaast heeft het woord een licht pejoratieve betekenis 'met veel drukte argumenteren' en 'veel ophef maken van'.
Fries: skermje


  naar boven