1.   hechten ww. 'vastmaken; dichtnaaien'
categorie:
geleed woord
Mnl. hechten 'verstevigen, vastmaken' in nu hecht die ors dar bet dien tome 'maak de paarden daar met de teugel vast' [1220-40; CG II, Aiol], ook 'gevangennemen' in dair hi voir gehefft off ghetooft waer 'waarvoor hij wordt gevangengezet of gearresteerd' [1408-14; MNW]. Misschien al onl. heftidon 'zij achtervolgden, vervolgden' [10e eeuw; W.Ps.].
Met de overgang ft > cht, zoals bij achter, ontstaan uit ouder heften, afleiding van *haft 'gevangenschap', dat in het onl. geattesteerd is in de concrete betekenis haft 'gevangenis' [10e eeuw; W.Ps.], zie ook hieronder bij hechtenis. Verwant met heft 'handvat' en afgeleid van dezelfde wortel als hebben, waarvan de Germaanse oerbetekenis 'vasthouden' is.
Os. heftian 'boeien' (mnd. heften, hechten); ohd. heften 'vastmaken, binden' (nhd. heften); ofri. hefta 'binden, boeien'; on. hefta 'boeien, verhinderen' (nzw. häfta); got. haftjan 'zich hechten aan'; < pgm. *haftjan-. Bij het zn. onl. haft (vrouwelijk) mnd. hafte, hacht(e); mhd. haft(e); oe. hæft; alle 'gevangenschap, gevangenis'; < pgm. *haft-; daarnaast (mannelijke en onzijdige) ohd., mhd. haft 'band, boei'; oe. hæft; on. hapt; alle 'band, boei e.d.', door vermenging met de vrouwelijke zn. ook 'gevangenschap'; < pgm. *haft-, zie ook heft. Al deze woorden gaan terug op een met een achtervoegsel -ti- uitgebreide wortel *hab-, zie hebben.
hecht bn. 'stevig, duurzaam'. Nnl. hecht 'id.' [1672; Hexham], een hecht en wel getimmerd huis, een hechte, bondige en gladde styl [1717; Marin NF]. De late overlevering lijkt erop te duiden dat het een afleiding is van het werkwoord hechten, naar analogie van dicht naast dichten 'dichtmaken'. ◆ hechtenis zn. 'gevangenschap'. Mnl. hechtenesse 'id.' [1470; MNHWS]. Afleiding met -nis van mnl. hechte, hachte 'hechtenis, gevangenschap' zoals in in sekerre hecht 'in veilige hechtenis' [1297; CG I, 2372], uit onl. haft 'gevangenis, gevangenschap', zie boven. Daarnaast ook onl. hehtnodi 'gevangenschap' [10e eeuw; W.Ps.].


  naar boven