|
|
1.  |
 verontwaardigd bn. 'gekrenkt, boos'
Mnl. veronwaerdigt 'gekrenkt, boos' bij het werkwoord (hem) veronwaerdigen 'gekrenkt worden, boos worden', in van verradenesse niet te veronweerdighen 'niet gekrenkt te raken door verraad' [1400-50; MNW], En sal ic op dese dingen niet veronwaerdicht worden? [1477; Delftse Bijbel], Doe die ouders dit hoorden so veronwaerdichden si hem teghen die dochter '... werden ze boos op hun dochter' [1479-1517; MNW-P]; vnnl. verontwaardigd 'gekrenkt, boos' [1699; Jacques/Hannot indignabundus] bij het werkwoord verontwaardigen 'gekrenkt worden, boos worden' in dat sy daeromme nyet verontwaerdigen ofte miscontentement en hebben 'dat zij daardoor niet gekrenkt raken of ontevreden zijn' [1609; WNT].
Verleden deelwoord van het verouderde werkwoord verontwaardigen in de betekenis 'boos worden'. Dit is een jongere nevenvorm van mnl. en vnnl. veronwaerdigd 'gekrenkt, boos' bij veronwaerdigen in de betekenis 'boos maken, boos worden', dat is afgeleid met het voorvoegsel ver- (sub e) van onwaerdich < ouder onwerdich 'boos, toornig' (voor de klinkerwisseling -e- > -aa- voor -r- + dentaal, zie haard), zoals in Die jongheren saghent ende worden onwerdich hier om 'de discipelen zagen het en werden er boos om' [1399; MNW-P]. Dit bn. is afgeleid met het achtervoegsel -ig van het zn. onwerde 'boosheid, toorn', zoals in Si sceen oec wel vol hovarde ... ende vol onwarden 'ze bleek bovendien boordevol hoogmoed en boosheid' [1300-50; MNW-R]. De betekenis 'boosheid' gaat via 'toorn; verontwaardiging over een verachtelijke daad' terug op 'minachting' in het algemeen, en in die betekenis is onwerde met het ontkennende voorvoegsel on- afgeleid van mnl. werde 'aanzien, achting' < 'waarde, prijs', zie verder waarde. Zonder de tussenstap van een bn. is daarnaast van onwerde het werkwoord veronwerden 'minachten; boos worden' afgeleid, zoals reeds in dat manne veruonwerde uomb sin armuode 'dat men hem zou minachten om zijn armoede' [1270-90; VMNW], Dit veronwerde ... Die goede paues Constantijn 'de goede paus Constantijn werd hierover boos' [1300-25; MNW-R].
Fries: -
|
naar boven
|
