trefwoord: "oord"
1 tot 1 van 1
Index:
oogst
oogsten
ooi
ooibos
ooievaar
ooit
ook
oom
oor
oor-
oord
oordeel
oorlam
oorlof
oorlog
oorsprong
oorvijg
oorworm
oorzaak
oost
ootje
1.  |
 oord zn. 'plaats, plek' categorie: waarschijnlijk erfwoord Onl. in toponiemen, o.a. Ordebolla (onbekende ligging in Noord-Holland) [950-1000, kopie ca. 1420; Künzel], Orthen 'Orden (Gelderland)' [1130-70; Künzel]; mnl. ort 'scherpe punt' [1240; Bern.], si ontmoette metter oegen Dat ort van enen kandelere 'haar oog viel op de punt van een kandelaar' [1265-70; VMNW], 'uiterste punt of strook van een stuk land' in dat oert dat voer die meine parde bleue 'de strook land die zou overblijven voor de menpaarden (om te draaien)' [1294; VMNW], metten orde van den swerde 'met de scherpe punt van het zwaard' [1351; MNW-P], 'plek' in upten oort, die wi hem ghegheven hebben 'op de plek die we hem gegeven hebben' [1355; MNW]. Os. ord (mnd. ōrt); ohd. ort (nhd. Ort); ofri. ord (nfri. oerd 'spits', oarde 'plaats'); oe. ord; on. oddr (nzw. udd 'punt', udde 'landtong'); alle 'punt van een speer e.d.' (maar net als in het Nederlands met diverse afgeleide betekenissen in de moderne talen), < pgm. *uzda-. Buiten het Germaans geen verwante woorden. Verband met Litouws usnìs 'distel', Lets usna 'id.' en Albanees usht 'aar' is zeer twijfelachtig. De oorspronkelijke, in alle Oudgermaanse talen geattesteerde betekenis is 'punt, spits', i.h.b. die van een wapen. Hieruit ontstonden in het Middelnederlands diverse afgeleide betekenissen. Als 'punt van een wapen' is het woord inmiddels volledig verouderd. Als aanduiding van een stuk land werd de betekenis van 'uiterste punt van een stuk land' algauw algemener 'stuk land' en 'plaats, streek'. Tegenwoordig is dat de enige betekenis van het woord, dat ook vaak voorkomt in samenstellingen, bijv. herstellingsoord, vakantieoord. Een specifiek Middelnederlandse betekenis van oord 'punt, hoek' was 'het vierde deel van een stuiver' en bij uitbreiding 'muntje met een zeer kleine waarde'. Het etymologische verband met oord 'plaats' werd op den duur niet meer gevoeld, getuige de spelling van het verkleinwoord oortje 'kleine munt, cent', dat nog voorkomt in uitdrukkingen als hij kijkt of hij zijn laatste oortje versnoept heeft. Literatuur: Philippa 1987 Fries: oarde |