1.   muildier zn. 'nakomeling van ezel en merrie'
categorie:
geleed woord, leenwoord, substraatwoord in brontaal
Mnl. eerst in de korte vorm mul 'muildier, kruising van ezel en merrie' [1240; Bern.], ook in de vrouwelijke vorm mulinne 'vrouwelijke nakomeling van ezel en merrie' [1240; Bern.], mule, muul 'muildier' in van den muule es desel vader 'de ezel is de vader van het muildier' [1285; VMNW]; vnnl. dan de samengestelde vorm muyl-dier 'muildier' [1599; Kil.].
Samenstelling van muil 'nakomeling van een ezel en een paard' met een verduidelijkend tweede lid dier, dat werd toegevoegd ter vermijding van de homonymie met muil 1 'bek' en muil 2 'schoeisel'. Het eerste lid is ontleend aan Latijn mūlus 'nakomeling van een ezel en een paard', vrouwelijk mūla.
Evenzo ontleend zijn: ohd. mūl (nhd. Maultier); oe. mūl (ne. mule); on. múll (nzw. mula, nde. muldyr).
Latijn mūlus is wrsch. ontwikkeld uit een vorm *mukslos en is dan verwant met Grieks mukhlós 'ezel'. Hierbij horen ook Albanees mušk 'muilezel' en Oudrussisch mŭskŭ 'id.'. Wrsch. gaan al deze woorden terug op een ontlening aan een niet-Indo-Europese taal uit Klein-Azië.
Lange tijd waren muildier, muilezel (zie onder) en het niet meer gangbare muylpeert, muylpaerd [1660; WNT muil II] min of meer synoniem. Het onderscheid tussen muildier 'nakomeling van een ezel en een merrie' en muilezel 'nakomeling van een hengst en een ezelin' bestaat pas sinds het eind van de 19e eeuw (WNT muilezel).
muilezel zn. 'nakomeling van hengst en ezelin'. Mnl. eerst in dezelfde korte vorm mul, muul 'nakomeling van ezelin en paard' in dat paert ende ooc die esellinne, alsi versamen in hare minne, daer erehande muul of coomt 'als het paard en de ezelin gemeenschap hebben komt er een soort muilezel van' [1285; CG II], muyle 'een dier dat een hengst bij een ezelin verwekt' [1477; Teuth.]; vnnl. dan de samengestelde vorm muylesel, muylezel 'muildier of muilezel' [1608; WNT nagel I], 'muildier' in muyl-ezels, voortgeteelt uyt een ezel en merrie [1666; WNT voorttelen]. Samenstelling van muil (zie boven) en ezel.
Literatuur: Mesotten 2000, 389-390
Fries: mûldier ◆ mûlezel


  naar boven