trefwoord: "kwaad"
1 tot 1 van 1
Index:
kurk
kus
kussen 1
kussen 2
kust 1
kust 2
kut
kuub
kuur 1
kuur 2
kwaad
kwaal
kwab
kwadraat
kwadrant
kwak 1
kwak 2
kwakken
kwakzalver
kwal
kwalificatie
1.  |
 kwaad bn. 'slecht; ontstemd' categorie: waarschijnlijk erfwoord Onl. in de toenaam van Ringer Quada [1174, kopie 1201-50; ONW]; mnl. quaet 'slecht' eerst in een Latijnse context (emerunt) quade (terram) '(hebben een) slecht (stuk grond gekocht)' [1227-32; VMNW], quade nimare 'slecht nieuws' [1240; Bern.], de werelt es ualsch ende quaet 'de wereld is verraderlijk en slecht' [1276-1300; VMNW], scone weder ende quaet 'mooi en slecht weer' [1285; VMNW], 'boos, toornig' in quade moete 'een slecht humeur' [1285; VMNW], 'ongezond, slecht' in quaet tantulesch 'ziek tandvlees' [1287; VMNW]; vnnl. quaed 'oneerlijk, vals' in ter quaeder trouwen 'te kwader trouw' [1582; WNT], 'boos, toornig' in ick ben soo quaat ...! [1617; WNT]. Wrsch. een woord dat oorspronkelijk 'vuil' betekende: er bestaat een identieke Germaanse wortel die 'vuilnis, drek' betekent en in het Middelnederlands ook voorkomt als quaet, quaed, bijv. in verkins quaet 'varkensmest' [1377; MNW], peerdesquade 'paardenmest' [ca. 1425; MNW]. De verdere herkomst van die wortel is onduidelijk. Mnd. quāt; mhd. quāt; ofri. quād (nfri. kwea); me. cwead, cwēd, cwād; alle 'slecht'; < pgm. *kwēda- 'kwaad', wrsch. hetzelfde woord als pgm. *kwēda- 'vuiligheid', waaruit: mnl. quaet 'drek, mest'; mnd. quād 'id.'; ohd. quāt, kāt (nhd. Kot 'vuiligheid, drek'); ofri. quād 'vuilnis, drek' (nfri. kwea). Daarnaast bestaat oe. cwēad 'vuilnis, drek'; < pgm. *kwauda-? Mogelijke verwanten zijn Litouws gė́da 'schande'; Oudkerkslavisch gadŭ- 'kruipend gedierte' (Russisch gad 'reptiel, amfibie'); < pie. *gweh1dh-, gwoh1dh- (IEW 483-485). ◆ kwaad zn. 'dat wat slecht is'. Mnl. quaed, quaet 'wat slecht is, onheil' in bose, quat 'het kwade' [1240; Bern.], dat van adame inde van euen ... ons viele quaits kuomen is 'dat door Adam en Eva veel onheil tot ons is gekomen' [1270-90; VMNW], goet met quade gheloent 'goed met kwaad vergolden' [1285; VMNW], segghen quaet 'kwaad spreken' [1285; VMNW], omkeren van qwaide tot guede 'zich van het kwade tot het goede bekeren' [1477; Teuth.]. Zelfstandig gebruik van het bn. kwaad 'slecht', niet de rechtstreekse voortzetting van het hierboven genoemde zn. quaed, quaet 'vuiligheid, drek'. Fries: kwea ◆ kwea |